Seizoen Scheepswerven Baasrode steekt van wal met onontgonnen schat

Op vrijdag 28 maart verzamelde de varend erfgoedsector op de provinciale erfgoedsite Scheepswerven Baasrode in Dendermonde. Scheepswerven Baasrode stelde haar jaarprogramma voor, vol toffe activiteiten voor jong en oud. Voor de aanwezigen was het hoogtepunt van de avond echter de ondertekening van een bruikleenovereenkomst tussen vzw Scheepvaartmuseum Baasrode en de Provincie Oost-Vlaanderen.

Verhaal scheepswerven beter vertellen

Met de bruikleenovereenkomst stelt vzw Scheepvaartmuseum Baasrode zijn collectie en archief ter beschikking van het provinciebestuur, dat eigenaar en uitbater van de site is. Met dit materiaal kan de Provincie Oost-Vlaanderen het verhaal van de erfgoedsite beter vertellen. Bovendien stelt de Provincie deze onontgonnen historische bron open voor onderzoekers. 

“Ik ben bijzonder verheugd dat er nu een juridische basis is en we deze grote schat konden ordenen en inventariseren. Ik kan de vzw verzekeren dat hun collectie bij de Provincie in goede handen is en dat we er professioneel zorg voor zullen dragen. Bovendien ben ik ervan overtuigd dat deze overeenkomst zal leiden tot een grotere appreciatie van het varend erfgoed van Vlaanderen.” ​
​​
​gedeputeerde David Coppens, bevoegd voor Erfgoed ​ 

De collectie van vzw Scheepvaartmuseum Baasrode telt in totaal ruim 4.100 stukken en 4.341 archiefnummers. Ze overspannen een periode van de late 18de eeuw tot de sluiting van de werf in 1986. Het zijn de stukken die de werknemers van de teloorgegane scheepswerf koesterden. Ze werden 40 jaar bewaard door vzw Scheepvaartmuseum Baasrode. ​ 

Van zeldzame bronnen over scheepsbouw tot liefdesbrief

Naast schaalmodellen, gereedschap zoals een blokschaaf en de beroemde Baasroodse scheepslampen bevat deze collectie ook 4.000 scheepsbouwplannen. Inclusief een aantal plannen van tot nu toe ongedocumenteerde scheepstypes zoals de Mechelse pleit. Het grootste scheepsplan is meer dan zes meter lang! 

In de collectie zit ook het oudst gekende opmetingenboek van de binnenvaart. Het bevat opmetingen en beschrijvingen van schepen en is de voorloper van de scheepsplannen die later werden gebruikt. Het dateert uit de late 18de eeuw en is daarmee de oudste bron waarin scheepstypes zoals de heemer door de scheepsbouwer zelf in detail beschreven worden. ​ 

Ook een foto van de Turc, een befaamd plezierjacht uit 1925, is een heel interessant document. Het toont hoe de scheepswerf Van Damme niet enkel een reputatie had voor ijzeren transportschepen, maar ook luxueuze houten schepen vervaardigde, zelfs als dat Nederlandse scheepstypes waren. De Turc geldt in Nederland nog steeds als een topexemplaar van een jachthoogaars. 

Historisch waardevol zijn ook de documenten die de aanleg en evolutie van de site illustreren zoals verkavelingsplannen, fraai ingekleurde bouwplannen en vergunningsaanvragen. Ook de documenten over de politieke carrières van de werfbazen, zoals een liberaal strijdlied, zullen ongetwijfeld op de interesse van onderzoekers kunnen rekenen. 

Af en toe krijgen we zelfs een glimp van de mens achter de baas. Tussen het zakelijk archief zat een liefdesbrief van Gustaaf Van Damme aan zijn Hendrica met zelfverzonnen karamellenverzen van rond de jaren 1910-1920. 

Het archief kan je tijdens de kantooruren raadplegen na afspraak. Neem hiervoor contact op via [email protected]. ​ 

Seizoensactiviteiten op Scheepswerven Baasrode 

Vrijdag werd ook het startschot gegeven van het toeristische seizoen op de scheepswerven. Er wordt begonnen met Erfgoeddag op zondag 27 april. Bestuur zelf (stoom)scheepsmodellen vanop afstand in een groot waterbassin. Of neem plaats in de navigatiesimulator om een vrachtschip te besturen. ​ 

In het kader van de Archeologiedagen is er op vrijdag 23 mei een studiedag in samenwerking met Unesco Geopark Schelde-Delta. Op zondag 25 mei kan je meevaren met een oud veerpont of bodemstalen nemen en de waterkwaliteit van de Schelde onderzoeken. 

Op 6 juli is er ‘Scheldeland in Stoom’. Lift mee met een stoomtrein, -bus en -boot. In de zomervakantie kan je opnieuw in Baasrode terecht voor de Schatten van Vlieg en op zondag 14 september is het Open Monumentendag. Zet ook ‘Baasrode feest’ in de agenda op 20 en 21 september. Tot slot is het uitkijken naar de opening van de werkhuizen voor het brede publiek.